Ομιλία Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην Ολομέλεια της Βουλής στη συζήτηση επί
«της Εκθέσεως της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για δημογραφικό»,
σύμφωνα με το άρθρο 45 παρ. 2 του Κανονισμού της Βουλής.
Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το δημογραφικό, πράγματι, είναι το μείζον εθνικό πρόβλημα. Συνηθίζουμε να λέμε ότι είναι ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας του έθνους μας. Όμως, αυτό επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, οι αριθμοί, τα πραγματικά δεδομένα.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε δραματική μείωση των γεννήσεων και αύξηση των θανάτων, σε συνδυασμό με τη φυγή εκατοντάδων χιλιάδων νέων, το γνωστό «braindrain».
Το ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων το 2017 ήταν αρνητικό κατά τριάντα πέντε χιλιάδες. Η Ελλάδα, κατά κοινή ομολογία, είναι από τις πλέον γηρασμένες χώρες όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά όλου του κόσμου. Ο δείκτης γονιμότητας έπεσε στο 1,3 ανά γυναίκα, όταν για να αναπαράγεται και να είναι τουλάχιστον στάσιμος ο πληθυσμός, θα πρέπει να είναι 2,1. Οι νέοι όλο και αναβάλλουν τη δημιουργία οικογένειας, όπως και οι γυναίκες αναβάλλουν όλο και προς τα πίσω το να γίνουν μητέρες.
Η εικόνα είναι ζοφερή και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα -χθες-, θα είναι μη αναστρέψιμη. Εύλογα, λοιπόν, όπως είπα, θεωρούμε το δημογραφικό ως το υπ’ αριθμόν ένα εθνικό ζήτημα.
Η αλήθεια είναι πως όταν ξεκίνησαν οι εργασίες της Επιτροπής μας πριν ενάμιση χρόνο, δεν συμμερίζονταν αυτήν την άποψη όλοι. Αν ανατρέξει κανείς στα Πρακτικά των πρώτων συνεδριάσεων, θα δει τοποθετήσεις συναδέλφων να χαρακτηρίζουν συντηρητικές εμμονές τις απόψεις αυτές που σας παρουσιάζω, να μιλούν και να μας εγκαλούν ότι υπερβάλλουμε και κινδυνολογούμε και επιχειρούμε να επαναφέρουμε συντηρητικά στερεότυπα στην ελληνική κοινωνία. Και ήρθε το πόρισμα, βεβαίως, της Επιστημονικής Επιτροπής για να διαλύσει ψευδαισθήσεις και να δείξει πραγματικά πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση. Δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας ή εφησυχασμού.
Να αναφέρω ακόμη κάποια νούμερα. Το 1928, στην απογραφή που έγινε στην Ελλάδα, βρεθήκαμε κοντά στα έξι εκατομμύρια και οι εξ ανατολών γείτονές μας στα δεκατρισήμισι, κάτι παραπάνω από το διπλάσιο. Σήμερα η χώρα μας είναι δέκα-έντεκα εκατομμύρια με έναν πληθυσμό, όπως είπαμε, από τους πλέον γηρασμένους στην Ευρώπη και οι εξ ανατολών γείτονές μας είναι ογδόντα εκατομμύρια. Η προβολή όλων των δημογράφων για το 2050 είναι ότι θα είμαστε κάπου επτάμισι-οχτώ εκατομμύρια και, βεβαίως, οι εξ ανατολών γείτονες πολύ περισσότεροι.
Άρα, οι συνέπειες θα είναι δραματικές σε όλους τους τομείς, από την εθνική ασφάλεια μέχρι το ασφαλιστικό σύστημα ή το σύστημα υγείας. Μια χώρα με περισσότερους παππούδες από εγγόνια δεν μπορεί να ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον. Μια χώρα που το ένα τρίτο του πληθυσμού θα είναι άνω των εξήντα πέντε, μια χώρα με μεγάλο ποσοστό υπερήλικων, για ποια οικονομία και για ποιες προοπτικές ανάπτυξης μπορεί να μιλά;
Το δημογραφικό, βεβαίως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν προέκυψε στα χρόνια της κρίσης, ούτε είναι αποτέλεσμα της κρίσης. Επιβαρύνθηκε, όμως, με την κρίση από τη φυγή κυρίως νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, νέων ανθρώπων που βρίσκονται, όμως, σε δημιουργική, αλλά και αναπαραγωγική ηλικία.
Ήδη, όπως επεσήμανε το πόρισμά του 1990, το δημογραφικό πρόβλημα ήταν εμφανές από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ωστόσο, τότε οι συνέπειές του δεν έγιναν ορατές, γιατί είχαμε την έλευση εκατοντάδων χιλιάδων ομογενών από τη Βόρειο Ήπειρο, Ρωσοποντίων -όπως ατυχώς καθιερώθηκε τότε ο όρος- από τις χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης, αλλά και μετανάστες κυρίως από τη Βαλκανική, οι οποίοι, βεβαίως, ενσωματώθηκαν γρήγορα, γιατί με αυτούς μοιραζόμασταν αρκετά κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά, καθώς ζήσαμε μαζί με τους Βαλκάνιους γείτονές μας χίλια χρόνια υπό την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το Βυζάντιο, όπως καθιερώθηκε από τους Φράγκους και άλλους πέντε αιώνες υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Επίσης, το δημογραφικό ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Αν αρκούσαν μόνο τα επιδόματα για την αντιμετώπιση του, δεν θα είχε οξύ δημογραφικό πρόβλημα η γηραιά Ήπειρος, η Ευρώπη, που είναι γηρασμένη ή η Γερμανία που είναι η ατμομηχανή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν έχει υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα το Πακιστάν και η Ινδία ή οι χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, οι οποίες έχουν υψηλή γεννητικότητα. Είναι -θα έλεγα- πρόβλημα του δυτικού κόσμου, αυτού που κάποτε λέγαμε «χριστιανική Δύση», το δημογραφικό και έχει να κάνει πρωτίστως με αξίες και πρότυπα ζωής. Και θα πρέπει να αναρωτηθούμε και εμείς τι πρότυπα και τι αξίες περνούμε στα νέα παιδιά, στις νέες γενιές από τα σχολικά βιβλία μέχρι τις τηλεοπτικές εκπομπές.
Χαίρομαι γιατί στο πόρισμα της Επιστημονικής Επιτροπής διαλύονται ψευδαισθήσεις ορισμένων, ότι η ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών -παράτυπων οικονομικών μεταναστών- που δεν συμμερίζονται τις ευρωπαϊκές αξίες, μπορεί να λύσει το δημογραφικό στην Ελλάδα ή την Ευρώπη.
Λέει χαρακτηριστικά το πόρισμα της Επιστημονικής Επιτροπής, «Αν και χωρίς ενεργές πολιτικές, η πλειοψηφία των προερχόμενων από τις πρώην ανατολικές χώρες οικονομικών μεταναστών των προηγούμενων δεκαετιών, ενσωματώθηκαν στη χώρα μας χωρίς μεγάλη δυσκολία. Δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι αυτό θα συμβεί και με τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες ή και με αυτούς που θα φτάσουν στο μέλλον. Το περιβάλλον σήμερα είναι σαφώς διαφορετικό, όπως είναι σαφώς διαφοροποιημένες οι αναμονές, οι επιδιώξεις και κάποια χαρακτηριστικά των πληθυσμών αυτών», υπονοώντας σαφώς το διαφορετικό πολιτισμικό και αξιακό φορτίο που έχουν.
Στο πόρισμα της Επιστημονικής Επιτροπής μελετήθηκαν -και είχαμε την ευκαιρία να έχουμε και ακρόαση και εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων και από το εξωτερικό- βέλτιστα παραδείγματα άλλων κρατών.
Το πόρισμα, λοιπόν, που κατατέθηκε είναι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής που συμφωνήσαμε τα έξι κόμματα που το προσυπογράφουμε.
Η Νέα Δημοκρατία παρουσίασε μία ολοκληρωμένη δέσμη έξι αξόνων, με πρώτο άξονα τη μείωση του κόστους απόκτησης παιδιού, με μέτρα όπως η χορήγηση εφάπαξ επιδόματος 2.000 ευρώ για κάθε νέο παιδί που γεννιέται, η μείωση της φορολόγησης για κάθε παιδί.
Ο δεύτερος άξονας είναι η στήριξη των εργαζόμενων γονέων και κυρίως των εργαζόμενων γυναικών. Κανένα παιδί δεν θα πρέπει να μένει εκτός παιδικού σταθμού και όπου δεν υπάρχουν δημόσιοι παιδικοί σταθμοί, θα χορηγήσουμε κουπόνι αξίας 180 ευρώ τον μήνα, προκειμένου να έχουν πρόσβαση με το voucher αυτό σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, πραγματικά ολοήμερα σχολεία και πιστοποίηση της ξένης γλώσσας εντός του δημόσιου σχολείου. Αναφέρω κάποια χαρακτηριστικά μέτρα.
Ο τρίτος άξονας είναι τα θεσμικά μέτρα, όπως η δημιουργία του Γραφείου Δημογραφικής Πολιτικής στη Βουλή -όπως υπάρχει το Γραφείο Προϋπολογισμού-, που θα παρακολουθεί κάθε νόμο, κάθε τροπολογία εάν επιφέρει επιπτώσεις στη δημογραφική πολιτική της χώρας, προκειμένου οι Βουλευτές, η Βουλή να γνωρίζει πριν ψηφίσει.
Τέταρτος άξονας: Μέτρα προώθησης της ενεργούς γήρανσης, όπως είναι η προληπτική ιατρική και η αγωγή υγείας, αλλά και η κατάρτιση των ηλικιωμένων στις νέες τεχνολογίες, στην ψηφιακή εποχή, προκειμένου να μπορούν να εξυπηρετούνται ψηφιακά. Άλλωστε, όπως έχει αποδειχθεί, η ψηφιακή γνώση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και της άνοιας που είναι αρρώστιες της εποχής μας.
Πέμπτον, είναι, βεβαίως, η στήριξη των μεγάλων οικογενειών, των πολυμελών οικογενειών, πολυτέκνων και τριτέκνων. Έχουμε δεσμευτεί για επαναφορά των επιδομάτων στα προ του 2018 επίπεδα, γιατί υπήρξαν δραστικές περικοπές στις πολύτεκνες οικογένειες.
Μιλούμε για έκπτωση στα τέλη κυκλοφορίας και επανεξέταση των τεκμηρίων, οι προβλέψεις που ισχύουν για τα αυτοκίνητα σε πολύτεκνους να επεκταθούν και στους τρίτεκνους, αλλά και για αύξηση του αφορολόγητου για αγορά κατοικίας στις πολυμελείς οικογένειες και για επανεξέταση των τεκμηρίων.
Και ο έκτος άξονας είναι η αντιστροφή του braindrain, της φυγής των νέων. Μιλούμε για στήριξη σε νεοφυείς επιχειρήσεις, για γενναία φορολογικά κίνητρα σε startup επιχειρήσεις, δημιουργία θέσεων σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα για αξιόλογους επιστήμονες που έχουν φύγει στο εξωτερικό.
Εδώ, βεβαίως, θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά το να ξεπερνούσαν κάποιοι τις ιδεοληψίες τους και να προχωρούσαμε στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης στην αναθεώρηση του άρθρου 16 και στη δημιουργία και ιδιωτικών, μη κρατικών πανεπιστημίων, που θα δημιουργούσε χιλιάδες θέσεις εργασίας για αξιόλογους επιστήμονες που έφυγαν στο εξωτερικό.
Θα έλεγα, εν κατακλείδι, ότι για την αναστροφή της φυγής των νέων στο εξωτερικό χρειάζεται μία δυναμική επανεκκίνηση της οικονομίας. Σιγουριά, ασφάλεια, αισιοδοξία χρειάζεται ο νέος για να κάνει σήμερα οικογένεια, για να κάνει παιδιά στη χώρα μας.
Κλείνοντας, κυρία Πρόεδρε -και ευχαριστώντας για την ανοχή σας- θέλω να πω ότι κοινή διαπίστωση όλων των επιστημόνων που συμμετείχαν στην Επιστημονική Επιτροπή και όλων όσων είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν στον ενάμιση αυτό χρόνο είναι ότι οι επιπτώσεις του δημογραφικού αναστρέφονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Όποια θετικά μέτρα δεσμευθούμε ότι θα λάβουμε σήμερα, για να αποδώσουν, χρειάζονται βάθος χρόνου.
Άρα, οι αποφάσεις που θα λάβουμε σήμερα καλό είναι να μην έχουν την τύχη άλλων πορισμάτων, να μην ξεχαστούν σε κάποια συρτάρια ούτε να αραχνιάσουν σκονισμένα σε κάποια ράφια βιβλιοθηκών. Θα πρέπει να γίνουν εφαρμοσμένη πολιτική. Καθ’ όσον μας αφορά, δεσμευόμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Σας ευχαριστώ.
