Που οδεύει η Ευρώπη 76 χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου; Τέτοιες μέρες -στις 8 Μαΐου-το 1945, η ναζιστική Γερμανία υπέγραφε στο Βερολίνο την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Βέρμαχτ.
Την επαύριον του πιο καταστροφικού πολέμου που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα, η Ευρώπη κειτόταν σε ερείπια, ενώ είχαν χάσει τη ζωή τους πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι. Από το 1939 μέχρι και το 1945 διαπράχθηκαν ασύλληπτα εγκλήματα και απάνθρωπες θηριωδίες στην προσπάθεια της ναζιστικής Γερμανίας και των συνοδοιπόρων της να επιβληθούνεπί των άλλων λαών, στο όνομα μιας ιδεολογίας που ως βασικό πυρήνα της είχε το μίσος.Ανάμεσαστις εγκληματικές πράξεις που διαπράχθηκανξεχωρίζει,αναμφίβολα,το Ολοκαύτωμα, καθώς με μαζικές εκτελέσεις, λειτουργίακρεματορίωνκαι κάθε είδουςδιαστροφικάμαρτύριαεπιδιώχθηκεη εξολόθρευση των Εβραίων.Αλλά και ηχώρα μας κατέβαλε δυσανάλογο με τα μεγέθη της τίμημα κατά την τριπλή κατοχή την περίοδο 1941-44, με χιλιάδες νεκρούς, με εκτελέσεις, με φυλακίσεις και βασανιστήρια, με την πυρπόλησηολόκληρων“μαρτυρικών”χωριών. Ταυτόχρονα, όμως,στα σκοτεινά αυτά χρόνιαέλαμψαντα ηρωικά κατορθώματα όσωνμε αυτοθυσίαπολέμησαν,είτε στους στρατούς των συμμάχων είτε στα αντιστασιακά κινήματα,και τελικάκατανίκησαντον ναζισμό και τον φασισμό.
Έκτοτε, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της ιστορίας. Η Ευρώπηπροσπάθησενα γιατρέψει τις πληγές της, να ανοικοδομήσει τις ερειπωμένες πόλεις της, να δημιουργήσει θεσμούς που θα σέβονταν τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα έφερναν την ειρήνη και την συνεργασία όλων των ευρωπαϊκών λαών. Κι αυτό το όραμα, μιας Ενωμένης Ευρώπης άρχισε να πραγματοποιείται δίνοντας για δεκαετίες την ελπίδα στους Ευρωπαίους ότι το αύριο μπορεί ναείναιμόνο πιο φωτεινό. Το πρωτοφανές αυτό πείραμα μέσα στην Ιστορία δημιούργησε, ιδιαίτερα μετά το 1989 και την πτώση του τείχους του Βερολίνου,εξαιρετικές προϋποθέσεις για την ευημερία και την προκοπή όλων των πολιτών.
Ωστόσο, η πορεία αυτή απεδείχθη ότι δεν ήταν ανέφελη. Παρά τα σοβαρά επιτεύγματαπου έχουν σημειωθεί τα προηγούμενα χρόνια, είναι πολλά τα “σαράκια” που υπονομεύουντον ευρωπαϊκό χώρο.Κατ’ αρχάς, οσυνεχιζόμενοςανταγωνισμός των κρατώνγια οικονομική και πολιτική ηγεμονία που οδηγεί σεαπόκλιση επιδιώξεων και ομαδοποιήσειςσυμφερόντων, μακράν των ευρωπαϊκών αρχών, με χαρακτηριστικάπαραδείγματα τοBREXITή τη γερμανική πολιτική έναντι της Τουρκίας.
Εντάθηκε, επίσης,η αίσθηση ότι οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ δεν συμμερίζονται τις επιθυμίες και τις ανάγκες των ασθενέστερων στρωμάτων, την ώρα που διευρύνεται ηψαλίδα φτωχών-πλουσίων και βορρά-νότου.Κάπως, έτσι, εξαπλώθηκαν και γιγαντώθηκαν την προηγούμενη δεκαετία οι δυνάμεις του λαϊκισμού και τουαντευρωπαϊσμού. Σε μερικές χώρες, μάλιστα,“πήραν κεφάλι”ακόμηκαινεο-ναζιστικέςαντισημιτικέςοργανώσεις, όπως για παράδειγμαστην Ελλάδαμε την “Χρυσή Αυγή” -τα ηγετικά της στελέχη είναι πλέον στη φυλακή-στις βαλτικές δημοκρατίες, αλλάκαι στην Ουκρανία,τα μέλη των οποίων συνεχίζουννα δρουνασύδοτα.
Την ίδια ώραεπιταχύνθηκεη αποστασιοποίηση της Ευρώπης από τις θεμελιώδεις πηγές της συγκρότησής της, δηλαδή την ελληνορωμαϊκή παιδεία και τον χριστιανισμό. Τέλος,επετράπη, αν δενεπιδιώχθηκε απόκάποιους,η ανάδυση νέων εστιών έντασης, που μας απομακρύνουν από το“γκωλικό”όραμα μιας ενιαίας Ευρώπης από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια.Πρόσφατα, για παράδειγμα,εμφανίστηκε ένας “περίεργος” χάρτης τωνΒαλκανίων με χαραγμένανέα σύνορα,καιο οποίος,παρά τις διαψεύσεις,έχει προκαλέσειεύλογηανησυχία. Ταυτόχρονα,η αναθεωρητική Τουρκίαεξακολουθείτηνάκρωςεπιθετική της πολιτική στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειοκαι στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στον Καύκασο, με την Ευρώπη να διστάζει νατης βάλει “χαλινάρι”.
Απέναντι σε όλα αυτά τα φαινόμενα, η Ευρώπη οφείλει να αποδείξει ότι έχει ακόμη τις δυνάμεις και τη σοφία να αντιδράσει με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.Εν πάσηπεριπτώσει, σετέτοιεςκομβικέςστιγμέςείμαστευποχρεωμένοινα κάνουμε τον απαιτούμενο απολογισμό,να επαναβεβαιώνουμε τους αρχικούςμας στόχουςκαινα κρίνουμε την ορθότητα των επιλογών μας. Γιατί αν αφήσουμε στη λήθη το παρελθόν μας, αυτό θα μας βρει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σαν μέλλον…
Ο Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), βουλευτής Λαρίσης της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργός.
