Η ταχεία ανάπτυξη των βιολογικών φυτοφαρμάκων από τη βιομηχανία βρήκε ανέτοιμους τους μηχανισμούς έγκρισής τους στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, με αποτέλεσμα αυτά τα νέα και καινοτόμα φυτοφάρμακα να αξιολογούνται με βάση το πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί για τα συνθετικά χημικά φυτοφάρμακα. Αυτό επιβραδύνει την είσοδο των βιολογικών φυτοφαρμάκων στην ευρωπαϊκή αγορά θέτοντας σε κίνδυνο την επίτευξη του στόχου της “Πράσινης Συμφωνίας” για μείωση της χρήση συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50% ως το 2030, αλλά και γενικότερα την προστασία των καλλιεργειών, αφού ένας μεγάλος αριθμός συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων αποσύρονται από την αγορά.
Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Βιοτεχνολογίας Φυτών και Περιβάλλοντος, στο Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Λάρισα, ως επικεφαλής του ερευνητικού έργου RATION (Risk AssessmentT InnOvatioN) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με 7 εκ. ευρώ, ανέλαβε να δώσει λύση στην είσοδο των βιολογικών φυτοφαρμάκων στην αγορά.
Στο έργο συμμετέχει ένα δίκτυο με 21 ερευνητικούς φορείς συμπεριλαμβανομένων πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων, βιομηχανιών-κολοσσών όπως η SYNGENTA και η BAYER, Ρυθμιστικών Αρχών από 11 χώρες-μέλη, αλλά και χωρών εκτός ΕΕ όπως το Ισραήλ και η Κορέα.
«Στο πλαίσιο του RATION θα αναπτύξουμε όλα τα εργαλεία που θα υποστηρίξουν ένα νέο πλαίσιο αξιολόγησης της επικινδυνότητας (risk assessment) των βιολογικών φυτοφαρμάκων, παράγοντας όλη την απαραίτητη γνώση ώστε να μπορούμε να αποφασίσουμε εάν ένα βιολογικό φυτοφάρμακο είναι αποτελεσματικό αλλά και ασφαλές για την υγεία μας και το περιβάλλον. Οι νέες αυτές διαδικασίες θα αφορούν σε όλες τις κατηγορίες βιολογικών φυτοφαρμάκων που ήδη υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή αγορά, σε νέα βιολογικά φυτοφάρμακα όπως τα ds–RNA και σε καινοτόμα μικροβιακά με υψηλή εξειδίκευση στην δράση τους όπως βακτηριοφάγους αλλά και σε κοινοπραξίες μικροοργανισμών για τα οποία δεν υπάρχει κανένα πλαίσιο αξιολόγησης και τα οποία αποτελούν το next big thing στην αγορά των βιολογικών φυτοφαρμάκων», εξηγεί ο Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας & Βιοτεχνολογίας Δημήτρης Καρπούζας, ο οποίος συντονίζει το έργο.
Σήμερα στην Ευρώπη έχουν εγκριθεί 74 μικροβιακά φυτοφάρμακα ενώ ακόμη 25 βρίσκονται σε στάδιο αξιολόγησης, μεταξύ αυτών και το πρώτο προϊόν που περιέχει βακτηριοφάγους για την καταπολέμηση βακτηρίων που προσβάλουν και καταστρέφουν την πατάτα.
«Στις ΗΠΑ έχουν ήδη αδειοδοτηθεί σκευάσματα που περιέχουν ds–RNA (που αντί για χημικές ενώσεις ή μικροοργανισμούς περιέχουν δίκλωνο RNA σχεδιασμένο ώστε να εισέρχεται εξειδικευμένα σε βλαβερά έντομα και να τα σκοτώνει αναστέλλοντας την δράση βασικών συστημάτων των εντόμων-στόχων), αλλά δυστυχώς στην Ευρώπη ήμασταν απροετοίμαστοι για τέτοια προϊόντα. Η Ευρώπη πρόσφατα διαμόρφωσε το πρώτο κείμενο – οδηγία για την αξιολόγηση της επικινδυνότητας των μικροβιακών φυτοφαρμάκων. Πιστεύουμε ότι με την ολοκλήρωση του RATIΟΝ θα παρέχουμε όλα εκείνα τα εργαλεία που θα ανοίξουν τον δρόμο για την ταχεία και ασφαλή εισροή νέων και καινοτόμων βιολογικών φυτοφαρμάκων που θα διαμορφώσουν μια νέα πιο “πράσινη” και ασφαλή γεωργία, αλλά και πιο ασφαλή γεωργικά προϊόντα για τους καταναλωτές», προσθέτει ο καθηγητής Καρπούζας.
Μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του έργου θα δημιουργηθεί και μια εφαρμογή για smart phone μέσω της οποίας οι παραγωγοί και οι γεωπόνοι θα μπορούν να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο για τις εγκρίσεις, χρήσεις, δράσεις και εφαρμογές βιολογικών φυτοφαρμάκων τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και στην χώρα τους.
