«Νόμισμα με δύο όψεις αποτελεί μια από τις συχνότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη, το διαβητικό πόδι. Και αυτό διότι η σκοτεινή πλευρά του προβλήματος έχει να κάνει με τον ακρωτηριασμό του κάτω άκρου ενός συνανθρώπου μας κάθε 30 δευτερόλεπτα διεθνώς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για το Σακχαρώδη Διαβήτη, το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο αφορά σε διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους!».
Αυτά τόνισαν σε συνέντευξη Τύπου με την ευκαιρία της διεξαγωγής της 9ης πανελλήνιας ημερίδας «Διαβητικό Πόδι: έλκη στα κάτω άκρα – πρόληψη ακρωτηριασμών» της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού, η οποία πραγματοποιείται στη Λάρισα, ο πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού, διευθυντής του Διαβητολογικού Κέντρου του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου» και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Χρήστος Μανές και o παθολόγος με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη, διευθυντής Ε.Σ.Υ., Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» κ. Θ. Κατσαρός.
Σύμφωνα με τον κ. Μανέ «οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι το 25% των ατόμων με διαβήτη θα εμφανίσει έλκος στα κάτω άκρα έστω μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Στατιστικά, 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση. Το απογοητευτικό είναι ότι στο εγγύς μέλλον οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) προβλέπει αύξηση του αριθμού των διαβητικών αρρώστων έως και 70% μέσα στην επόμενη εικοσαετία. Υπολογίζεται ότι το 2025 θα υπάρχουν 333.000.000 διαβητικοί άρρωστοι σε παγκόσμιο επίπεδο, αριθμός που το 2003 ήταν 194.000.000, ενώ έως τότε θα έχει διπλασιαστεί και ο αριθμός των ακρωτηριασμών σε όλο τον κόσμο. Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι 30 – 40.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται 3.000 περίπου ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση. Ωστόσο, με την κατάλληλη πρόληψη μπορεί να αποφευχθεί το 60-70% των ακρωτηριασμών και, με αυτό το δεδομένο, καθήκον όλων των σχετικών φορέων αποτελεί ο εντοπισμός των διαβητικών ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο για ακρωτηριασμό και η ειδική εκπαίδευσή τους για την αποφυγή οποιουδήποτε τραυματισμού».
Από την πλευρά του ο κ. Κατσαρός ανέφερε πως «κύριες αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια είναι δυο σοβαρές επιπλοκές της νόσου, η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Η νευροπάθεια παρουσιάζεται στο 30% των διαβητικών αρρώστων, οι οποίοι στην Ελλάδα ανέρχονται σε 250 – 300.000 άτομα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν τρόποι για να προληφθούν και οι δύο αυτές επιπλοκές, και, κατά συνέπεια, οι ακρωτηριασμοί: Αναγνώριση των ατόμων που είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν έλκος, δηλαδή που εμφανίζουν νευροπάθεια. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι «πόδι που δεν πονά» δεν είναι απαραίτητα υγιές. Καθημερινός έλεγχος των ποδιών από τους διαβητικούς ασθενείς (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραμικρή βλάβη (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) – αναφορά στο γιατρό. Άμεση διακοπή καπνίσματος. Έλεγχος της κατάστασης των ποδιών με ειδικό επίθεμα Neuropad Test, που δίνει χρωματικά την εικόνα του πάσχοντος ποδιού, δηλαδή του ποδιού με νευροπάθεια. Γίνεται και από τους ίδιους τους ασθενείς. Αποφυγή βαδίσματος (οπουδήποτε) χωρίς υποδήματα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες). Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήματα. Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα όταν κρυώνουν. Δεν είναι δυνατή, πολλές φορές, η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να πάθει έγκαυμα χωρίς να το καταλάβει. Εμφάνιση πόνου στο βάδισμα ή αισθήματος ότι «κάτι μας σφίγγει» στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση που μας αναγκάζει αυτό το δυσάρεστο αίσθημα να σταματήσουμε τη βάδιση. Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα). Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι «κάλοι» από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι «κάλοι» από τους ίδιους τους ασθενείς χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα, π.χ. ξυραφάκια. Αποφεύγονται και «ειδικά αυτοκόλλητα» που «τραβούν τον κάλο» προς τα έξω, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τραυματισμού και δημιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών. Αντιμετώπιση της ξηρότητας του δέρματος των ποδιών, που οδηγεί σε σχισίματα, με ειδικούς αφρούς ή κρέμες ενυδάτωσης».
Σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων στα πόδια των ασθενών με διαβήτη, είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση, σύσταση και λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού. Τα ιατρεία αυτά είναι απαραίτητα κατ’ αρχήν σε όλα τα μεγάλα Περιφερειακά και Νομαρχιακά Νοσοκομεία, ενώ η ίδρυση και λειτουργία τους σε μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν δεύτερο στόχο για τη χώρα μας. Στα ιατρεία αυτά πρέπει να απευθύνονται τα άτομα με διαβήτη με σκοπό την πρόληψη προβλημάτων των κάτω άκρων, την εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών τους και την εξειδικευμένη αντιμετώπιση, αν αυτό χρειαστεί. Η διεθνής εμπειρία κατέδειξε ότι η λειτουργία τέτοιων ιατρείων προλαμβάνει και μειώνει μέχρι και 50% τους ακρωτηριασμούς στα άτομα με διαβήτη. Είναι σημαντικό ότι η μείωση των ακρωτηριασμών παρατηρήθηκε σε κράτη τα οποία είναι λιγότερο προηγμένα οικονομικά και υγειονομικά από την Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν σε λειτουργία ιατρεία διαβητικού ποδιού (επιπέδου 1-3) στα εξής δημόσια Νοσοκομεία: Γ.Ν.Α. Λαϊκό, Γ.Ν.Α. Ευαγγελισμός, Γ.Ν.Α. Γεώργιος Γεννηματάς, Νοσοκομείο Α. Φλέμιγκ, Γ.Ν.Π. Τζάνειο, Πολυκλινική Αθηνών, Νοσοκομείο Α. Συγγρός, Π.Γ.Ν. Αττικόν, Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ Αθηνών, Γ.Ν. Θήβας, Γ.Ν. Χαλκίδας, Γ.Ν. Ηρακλείου Βενιζέλειο, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης.
Και οι δύο επιστήμονες κατέληξαν: «Η απουσία ανάλογων μονάδων στη Θεσσαλία και στην υπόλοιπη περιφέρεια είναι κι ο λόγος που επιμένουμε στη διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων».
