Επίκαιρος όσο ποτέ ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος σε έναν πλανήτη που ελέω της οικονομικής κρίσης αναζητά και πάλι τις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητές του. Θέλω όμως σήμερα με αφορμή αυτή τη σημαντική ημέρα, να σταθώ σε μία διαφορετική περίπτωση: όταν το γράμμα του νόμου ξεπερνά τη λογική και η υπερπροστατευτικότητα του περιβάλλοντος οδηγεί στα ακριβώς αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της πρωτοβουλίας που έχει λάβει από καιρό ο Ελληνικός Οργανισμός Περιβάλλοντος για τη διάσωση του Κιρκινεζίου (Falco Naumanni), ένα είδος γερακιού το οποίο είναι ένα παγκόσμια απειλούμενο είδος με εξαφάνιση, του οποίου ο πληθυσμός τα τελευταία χρόνια μειώνεται συνεχώς και ραγδαία. Η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα μετά την Ισπανία στην Ευρώπη η οποία φιλοξενεί τόσο μεγάλο αριθμό αναπαραγόμενων ζευγαριών, εκ των οποίων παραπάνω από 90% βρίσκεται στο Θεσσαλικό κάμπο (περιοχή Λάρισας κυρίως).
Με μελέτη που εκπονήθηκε από τον Ε.Ο.Π καταδείχθηκε περίτρανα ότι το καθεστώς περιορισμού της δόμησης στην ευρύτερη περιοχή όπου ζει το Κιρκινέζι σχεδόν το μισό χρόνο, υπονομεύει αφενός την παραμονή του είδους στην περιοχή μας όπως συμβαίνει αιώνες τώρα, αλλά το πιο σημαντικό, περιορίζει στο μέγιστο τη δυνατότητα πολλαπλασιασμού του.
Τούτο συμβαίνει γιατί το κιρκινέζι έχει μία σημαντική ιδιορρυθμία σε σχέση με τα υπόλοιπα αποδημητικά πτηνά: χρειάζεται κατοικημένες περιοχές για να χτίσει τις φωλιές του και να αναπαραχθεί. Μάλιστα, οι μελετητές έχουν διαπιστώσει πως το κάθε πτηνό «δένεται» με το σπίτι που το φιλοξενεί, επιστρέφοντας στο ίδιο τον επόμενο χρόνο! Δυστυχώς όμως στις ημέρες μας οι περιορισμοί που τίθενται στη δόμηση αλλά και η εγκατάλειψη αρκετών σπιτιών λόγω του γενικότερου φαινομένου ερήμωσης της υπαίθρου, εύκολα κατανοεί κανείς ότι απειλούν αυτό το σπάνιο είδος γερακιού με εξαφάνιση.
Το Κιρκινέζι έρχεται στη χώρα μας κυρίως στα τέλη Μάρτη με αρχές Απρίλη και φεύγει στα τέλη Αυγούστου ως μέσα Οκτώβρη. Ζει σε αγροτικές περιοχές και φωλιάζει, σε μικρές η μεγάλες αποικίες, κυρίως σε παλιά κτήρια. Τρέφεται, κυρίως με έντομα (ακρίδες, σκαθάρια, κ.ά.), σαρανταποδαρούσες, αλλά και με λίγα ποντίκια και σαύρες. Στη χώρα μας, αν και ο πληθυσμός του μπορεί να φθάνει τις 3.000 ζευγάρια, θεωρείται ότι κινδυνεύει σοβαρά λόγω επίσης της μεγάλης μείωσης των πληθυσμών του και της εξαφάνισής του από πολλές περιοχές. Η εντατικοποίηση των καλλιεργειών, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης χρήσης φυτοφαρμάκων, καθώς και η έλλειψη θέσεων φωλιάσματος (κατεδάφιση των παλιών κτηρίων όπως προανέφερα) είναι οι κυριότερες απειλές για το είδος.
Χρειάζεται λοιπόν άμεσα η παρέμβαση των αρμοδίων οργάνων της πολιτείας ώστε η περιοχή να αποκτήσει εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα γίνουν «φιλικά» προς τους σπάνιους ιπτάμενους φίλους μας. Θα ήταν τουλάχιστον τραγελαφικό, να εξαφανιστεί ένα είδος σε μία περιοχή που χαρακτηρίστηκε «προστατευόμενη» εξ’ αιτίας αυτής και μόνον της υπέρμετρης προστασίας της.
Ο Ελληνικός Οργανισμός Περιβάλλοντος ο οποίος από πέρυσι έχει ξεκινήσει στενή συνεργασία με την αυτοδιοίκηση υπογράφοντας σχετικό πρωτόκολλο, θα αναλάβει εκ νέου άμεσα νέα πρωτοβουλία ενημέρωσης φορέων και πολιτών, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι αυτό το πανέμορφο πτηνό θα πετά στους ουρανούς της περιοχής μας για πολλά – πολλά χρόνια ακόμη.
