Η περίοδος που διανύουμε είναι γεμάτη από σοβαρά προβλήματα που επηρεάζουν καθημερινά τη ζωή των συμπολιτών μας και καθορίζουν το μέλλον της χώρας μας. Μπροστά σε αυτά υπάρχουν θέματα που δυστυχώς περνάνε σε δεύτερη μοίρα, παρότι είναι ιδιαίτερα κρίσιμα όπως τα υδατικά προβλήματα της Θεσσαλίας, που έχουν σημαντική επίπτωση στον παραγωγικό και περιβαλλοντικό τομέα.
Βαδίζουμε ήδη στον 21ο μήνα διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Εκτιμούμε πως ο χρόνος αυτός ήταν αρκετός για να δώσει η «νέα» κυβέρνηση δείγματα στην αντιμετώπιση των σοβαρών υδατικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Ας σημειωθεί επίσης ότι είναι η πρώτη φορά που μία κυβέρνηση διαθέτει ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο για τη Διαχείριση των υδάτων της περιοχής μας. Το Σχέδιο αυτό είχε εκπονηθεί από το 2011 έως 2013 και μετά από πολύμηνη διαβούλευση με επιστήμονες, φορείς και πολίτες έγινε απόφαση της πολιτείας, έχοντας κατακτήσει συντριπτικές κυριολεκτικά πλειοψηφίες στα θεσμοθετημένα όργανα όπου συζητήθηκε (Περιφερειακά Συμβούλιο, Δημοτικά Συμβούλια, Επιμελητήρια κλπ).
Με ένα τόσο σημαντικό όπλο στη φαρέτρα της θα ανέμενε κανείς ότι η κυβέρνηση θα κινηθεί με γρήγορους ρυθμούς στην εφαρμογή των τεκμηριωμένων προτάσεων των Σχεδίων Διαχείρισης, μεριμνώντας για την ολοκλήρωση έργων που της παραδόθηκαν ημιτελή (Συκιά επί της λεκάνης Αχελώου, σήραγγα Πευκοφύτου κ.α.), να προγραμματίσει περιφερειακά έργα εντός της λεκάνης Πηνειού (Μουζάκι, Πύλη, Νεοχώρι, Ελασσόνα, Φάρσαλα με τους αντίστοιχους αγωγούς μεταφοράς) και να προωθήσει τις αντίστοιχες τεχνικές και οικονομοτεχνικές μελέτες, έτσι ώστε να βρίσκεται σε ετοιμότητα για την ένταξη αυτών των έργων σε προγράμματα χρηματοδότησης (ευρωπαϊκά, εθνικά, ειδικά χρηματοδοτικά «πακέτα» κ.ο.κ.).
Σημειωτέον ότι η κυβέρνηση έχει μαζί της συνολικά την Αυτοδιοίκηση της Θεσσαλίας και όλους τους φορείς, πανέτοιμους για συνεργασία και στήριξη των προσπαθειών της, κάτι που τονίσαμε ιδιαίτερα σε συναντήσεις με τους αρμόδιους Υπουργούς (π.χ. κ. Σκουρλέτη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, κ. Αποστόλου στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης κ.ο.κ.) υποβάλλοντας και πολυσέλιδα τεκμηριωμένα υπομνήματα.
Ας δούμε όμως ποιες είναι οι χαρακτηριστικές αντιδράσεις της κυβέρνησης μπροστά στην πραγματικότητα που περιγράψαμε :
α. Από την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής της, αποδοκίμασε τα Σχέδια Διαχείρισης επικαλούμενη την πρόβλεψη των Σχεδίων για συμπλήρωση των υδατικών αναγκών της Θεσσαλίας με 250 εκ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως μέσω μεταφοράς από τον ταμιευτήρα Συκιάς επί του Αχελώου. Στη συνέχεια προκήρυξε διαγωνισμό για εκπόνηση νέων Σχεδίων, τα οποία δεν ανατέθηκαν προς το παρόν αλλά και όταν ανατεθούν εκτιμούμε ότι δεν θα έχουμε νέα υπουργική απόφαση νωρίτερα από δύο έως τρία χρόνια.
Με λίγα λόγια η κυβέρνηση αγνοεί τον ολοκληρωμένο προγραμματισμό που παρέλαβε, τον «κατεδαφίζει», αναζητεί νέο προγραμματισμό και ουσιαστικά αναλώνει την τετραετία της χωρίς καμία παρέμβαση σε έργα και δράσεις που θα μπορούσε να κάνει. Όλη της η «δημιουργικότητα» εξαντλείται στο πως θα πετύχουν το «μπλοκάρισμα» της Μεσοχώρας χωρίς επί πλέον πολιτικό κόστος και, κυρίως, πως θα εφεύρουν διαδικασίες ακύρωσης του ημιτελούς έργου της Συκιάς, σχετικά με το οποίο ο κος Σκουρλέτης εμφανίζεται να τον απασχολεί το θέμα ουσιαστικά της καθαίρεσης του έργου ή όπως δήλωσε ευσχήμως της «αποκατάστασης της περιοχής» (;). Και φυσικά το μεγάλο ερώτημα είναι και από που θα βρεθούν πόροι για κάτι τέτοιο (δες Καθημερινή 29/8/16). Την ίδια στιγμή ο αναπληρωτής του κου Σκουρλέτη, υπουργός κ. Τσιρώνης, πριν λίγες ημέρες ομολόγησε ότι «Το φράγμα (σημ. της Μεσοχώρας) ως υδροηλεκτρικό έργο… νομίζουμε πως δεν έχει κάποιο πρόβλημα περιβαλλοντικό». Το ίδιο, συμπληρώνουμε εμείς, ισχύει και για τη Συκιά, πάνω στην ίδια κοιλάδα του Αχελώου, με ανάλογο μέγεθος και χαρακτηριστικά. Τελικά τι τους εμποδίζει να το προχωρήσουν ;
β. Από την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης τους προτείναμε βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για την Διαχείριση Υδάτων με τη δημιουργία ενός δημόσιου φορέα όπου θα συμμετέχουν, εκτός από τα Υπουργεία, όλοι οι χρήστες νερού του υδατικού διαμερίσματος, υπό την εποπτεία της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων. Πρόκειται για αναγκαίο εκσυγχρονιστικό μοντέλο, που ευρύτατα συναντάται σε πολλές χώρες της Ε.Ε. Ελπίζαμε μάλιστα ότι η παρουσία ενός οικολόγου Υπουργού στον τομέα αυτό, του κ. Τσιρώνη, θα υποβοηθούσε αυτή την εξέλιξη. Δεν έγινε τίποτα και δυστυχώς συνεχίζεται η αγωνιώδης αναζήτηση νερού το καλοκαίρι κάθε χρόνο, τόσο με τα μικρά-πρόχειρα φράγματα (σημαντικού κόστους κατασκευής αλλά και καθαίρεσης, όταν τελειώνει η αρδευτική περίοδος, αλλά και με σημαντική βλάβη στο οικοσύστημα του Πηνειού και των παραποτάμων), όσο και με ενίσχυση νερών από τον Ταυρωπό που βοηθάει μεν αλλά δημιουργεί και τις γνωστές διενέξεις. Γενικά γινόμαστε κάθε φορά μάρτυρες μιας τριτοκοσμικής, πελατειακού τύπου, κατάστασης, την οποία η κυβέρνηση ανέχεται παίζοντας απλά το ρόλο του παρατηρητή.
γ. Προτείναμε στην κυβέρνηση (σημείωση : τα είχαμε προτείνει από την περίοδο που βρίσκονταν στην αντιπολίτευση) να κινηθούμε έστω στην κατεύ-θυνση συγκέντρωσης υδατικών πόρων εντός της λεκάνης Πηνειού, εφόσον δεν επιθυμούν μεταφορά από την γειτονική λεκάνη του Αχελώου. Τεκμηριωμένα τους προτείναμε να εργασθούμε στην ωρίμανση των περιφε-ρειακών έργων που προανέφερα με την εκπόνηση σχετικών μελετών για αναζήτηση χρηματοδότησης, όποτε αυτό θα είναι δυνατόν. Καμιά αντίδραση, καμιά ουσιαστική πρόοδος. Συνεχίζουμε να ακούμε γενικότητες για «μικρά» έργα, βιώσιμη ανάπτυξη κλπ χωρίς αντίκρισμα. Και όχι μόνο αυτό. Σε κάθε ευκαιρία προκαλούν τους φορείς και του πολίτες της Θεσσαλίας με το γνωστό μοτίβο «Είμαστε κατά της εκτροπής του Αχελώου». Αυτό μας είπε πριν λίγους μήνες ο κ. Σκουρλέτης, αυτό «διακήρυξε» πριν λίγες μέρες ο κ. Τσιρώνης. Δείτε τι είπε «…….η εκτροπή του Αχελώου δεν θα γίνει, άλλωστε θεωρούμε πως με σωστή εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας όπως γινόταν και πάρα πολλά χρόνια, και με τις σύγχρονες τεχνολογίες μπορούμε να έχουμε πραγματικά μια φτηνή πηγή νερού για τους αγρότες της Θεσσαλίας και δεν χρειάζονται αυτά τα φαραωνικά έργα που να ξέρουν πως θα την πληρώσουν κάποτε. Το νερό θα είναι ακριβό αν γίνει εκτροπή. Δεν χρειάζεται εκτροπή». Και εμείς αναρωτιόμαστε : Τι είδους τακτική είναι αυτή ; Άραγε ο ρόλος μιας κυβέρνησης είναι να διαλαλεί με μορφή πυροτεχνήματος εκείνα που δεν θέλει ή μήπως θα έπρεπε να προτείνει και να εφαρμόζει συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες πολιτικές ; Πότε επιτέλους θα ξεφύγουν από τους γνωστούς αφορισμούς για τον Αχελώο και πότε θα εργασθούν δημιουργικά και υπεύθυνα ολοκληρώνοντας ότι παρέλαβαν και σχεδιάζοντας τις (όποιες) νέες πολιτικές έργων και διαχείρισης υδάτων ; Την ίδια ώρα όμως που η κυβέρνηση αδρανεί ο υπόγειος υδροφορέας καταστρέφεται λόγω υπεραντλήσεων και ουσιαστικά έχει μετατραπεί σε «ταμιευτήρα» νερού για να καλύψει τις αρδευτικές ανάγκες, με υψηλότατο κόστος και τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Και το οξύμωρο είναι πως εκείνοι που συνεχώς επικαλούνται την βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος παρακολουθούν αμήχανοι την καταστροφή του, αρνούμενοι να εφαρμόσουν τις προτάσεις που έχουν στα χέρια τους.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά έρχεται σήμερα η κυβέρνηση να εφαρμόσει την οδηγία 60/2000 της Ε.Ε. για την «ανάκτηση πόρου», δηλαδή νέα επιβάρυνση στο νερό σε όλους τους χρήστες, δίνοντας μάλιστα μια ελάχιστη προθεσμία για διαβούλευση του σχεδίου Νόμου που δημοσιεύτηκε.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως η διετία 2015-2016 θα αποτελέσει μια χαμένη διετία για την αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος στη Θεσσαλία. Παρόλα αυτά, από την πλευρά μας για μια ακόμη φορά θα διατυπώσουμε προτάσεις κάνοντας ταυτόχρονα έκκληση να μας ακούσουν και να κινηθούμε από κοινού, με δημιουργική διάθεση, για την επίλυση των προβλημάτων. Οι θέσεις μας είναι οι ακόλουθες :
- Απορρίπτουμε τις ούτως ή άλλως ξεπερασμένες αντιπαραθέσεις με τα ηχηρά ΝΑΙ/ΟΧΙ στην εκτροπή του Αχελώου. Τέτοιου είδους εμμονές δεν οδηγούν πουθενά και δεν θα ήταν δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο, δεδομένου ότι οι αντιθέσεις αυτού του τύπου ανάγονται στην δεκαετία του 80-90. Από δω και στο εξής τα Σχέδια Διαχείρισης, τα ισχύοντα αλλά και όποια νεώτερα εκπονηθούν, θα προσδιορίζουν με επιστημονική επάρκεια τις υδατικές ανάγκες (άρδευση, ύδρευση κλπ) και οι οποίες, είτε το αντιλαμβάνονται κάποιοι είτε όχι, πάντοτε θα ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΥΝ τα διαθέσιμα νερά της λεκάνης Πηνειού, εκτός πια εάν περιοριστεί ακόμη περισσότερο η αρδευόμενη Γεωργία στο θεσσαλικό κάμπο. Είναι λοιπόν θέμα πολιτικής επιλογής σχετικά με την αγροτική παραγωγή, ποια και πόση επιθυμούμε και προφανώς δεν αποτελεί αντικείμενο διαμάχης για το περιβάλλον, την βιώσιμη ανάπτυξη και όλα εκείνα στα οποία συμφωνούμε.
Προτείνουμε λοιπόν για την εξασφάλιση των αναγκών μας να κινηθούμε συστηματικά για την συγκέντρωση και αξιοποίηση των υδάτων και προς τις δύο κατευθύνσεις που μας προσφέρονται, δηλαδή και στον ταμιευτήρα Συκιάς, που πρέπει να ολοκληρωθεί, αλλά και στα περιφερειακά έργα που προαναφέραμε «εντός» της λεκάνης Πηνειού. Τα Σχέδια Διαχείρισης, τα οποία ως γνωστόν καθώς 5-6 χρόνια, σύμφωνα με το νόμο, θα αναθεωρούνται, θα καθορίζουν κάθε φορά πως θα χρησιμοποιούνται τα συγκεντρωμένα νερά. Για παράδειγμα ο ταμιευτήρας Συκιάς είναι ούτως ή άλλως ένα έργο το οποίο θα λειτουργεί ως υδροηλεκτρικό για 12 μήνες το χρόνο, θα προσφέρει όμως τη δυνατότητα να συμπληρώνει για ένα τρίμηνο (περίοδος αρδεύσεων) κάποιες ανάγκες στη λεκάνη Πηνειού. Εάν στο μέλλον αυτό δεν θα κριθεί αναγκαίο (π.χ. επιβεβαιωθεί αυτό που ο κυβερνητικός χώρος ισχυρίζεται, ότι δηλαδή υπάρχει επάρκεια υδάτων στη λεκάνη Πηνειού) τότε η μεταφορά από τη Συκιά δεν θα πραγματοποιείται και το έργο θα παράγει αποκλειστικά ηλεκτρική ενέργεια, από την οποία άλλωστε και θα αποσβεσθεί. Με άλλα λόγια τα έργα ταμίευσης είναι αναγκαία, πρέπει να ολοκληρωθούν τα παλιά και να κατασκευασθούν και νέα, εγκαταλείποντας εμμονές, ιδεοληψίες και «πείσματα» του παρελθόντος. Τα έργα αυτά θα αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για τους διαχειριστές υδάτων στα επόμενα τουλάχιστον εκατό χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων είναι αδύνατον από σήμερα να προσδιορίσουμε ακριβώς τις ανάγκες που θα υπάρχουν στο μέλλον. Συνεπώς, κανένα έργο από μόνο του δεν αποτελεί πανάκεια, όμως τίποτε δεν καθαιρούμε (και κυρίως αυτά για τα οποία δαπανήθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ΕΥΡΩ πολύτιμων εθνικών πόρων), όλα είναι χρήσιμα και όλα πρέπει να αξιοποιηθούν.
- Για τη Μεσοχώρα χρειάστηκαν δυστυχώς πολλά χρόνια στο ΣΥΡΙΖΑ για να αντιληφθούν ότι πρέπει να λειτουργήσει. Το παρακολουθούμε στενά και αναμένουμε, έτοιμοι να συμβάλλουμε σε ότι απαιτηθεί.
- Τον φορέα διαχείρισης, όπως προαναφέραμε, τον θεωρούμε σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού και τις προτάσεις μας έχουμε επανειλημμένα αναδείξει. Περιμένουμε την ανταπόκριση των κυβερνητικών παραγόντων για να συνεργαστούμε.
Όλοι τελικά θα κριθούμε από αυτήν ακριβώς τη διάθεση διαβούλευσης και συνεργασίας με στόχο χειροπιαστά αποτελέσματα που τόσο έχουμε ανάγκη, ειδικά τώρα στις δύσκολες εποχές που περνάει ο τόπος μας.
Γεώργιος Κωτσός – Πρόεδρος Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας
Δήμαρχος Μουζακίου
