«…θα ’θελα ν’ αναφέρω κάποιους στίχους, ένα επίγραμμα· να το σκαλίσω νοερά, τουλάχιστο, στον τοίχο με τα κάγκελα. Όμως …έχω κυρίως στο νου μου αρχαία επιτύμβια επιγράμματα… που δεν αποδίδουν πια τις περιστάσεις. Μιλούν για τόξα και ακόντια, ενώ εδώ θέρισαν πολυβόλα.
Μάλλον κάτι άλλο πρέπει να σκεφτούμε…» προέτρεπε από το 1976 ο Γιώργος Ιωάννου.
Η προτροπή είναι διαχρονική καθώς το ζήτημα της σύνδεσης του νοήματος και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου με το σήμερα, με νέες διεκδικήσεις και αγώνες παραμένει ζητούμενο.
Το Πολυτεχνείο δεν είναι μόνο ένα ιστορικό σημείο αναφοράς του παρελθόντος. Είναι παρόν και μέλλον. Αποτελεί την κύρια έκφραση της αντιφασιστικής πάλης του ελληνικού λαού η οποία δικαιώθηκε με την κατάρρευση της δικτατορίας και την σταδιακή παγίωση των δημοκρατικών κατακτήσεων. Πήρε μορφή από τις θυσίες και το παράπονο των αδικημένων, από το τραγούδι των εκτοπισμένων, βάφτηκε με χρώμα και ήχο από τις σιωπές των κρατητηρίων.
Έχει ταυτόχρονα και μια δεύτερη όψη, αυτή της εξέγερσης της ελληνικής νεολαίας, ενταγμένη σ’ ένα παγκόσμιο κίνημα που ξεσήκωσε τον κόσμο, κυρίως τους νέους, για ανατροπή του ιμπεριαλιστικού και καπιταλιστικού συστήματος και των συνεπειών του. Έγινε σύνθημα στους τοίχους, πανό και κραυγή στις διαδηλώσεις, γροθιά στο κατεστημένο.
Η δεύτερη αυτή όψη παραμένει αδικαίωτη όσο εκείνα τα αιτήματα θα μεταβάλλονται σε προσχήματα, θα γίνονται λόγια μεγάλα σε γιορτές, όσο θα εξαργυρώνονται στο όνομα της εξουσίας, ενώ οι νέοι θα ασφυκτιούν σε έναν κόσμο ανεργίας, ανισοτήτων, ισοπέδωσης, παθητικής στάσης για όσα συμβαίνουν γύρω τους και προσμονής της λύσης από κάθε λογής σωτήρες.
Ένα από τα συνθήματα του Μάη του ’68 ήταν “Ανοίξτε τα μάτια και σπάστε την τηλεόραση” γιατί η τηλεόραση ήταν η έκφραση του κατεστημένου που είχε τη δύναμη να αποκοιμίζει συνειδήσεις και να καθηλώνει τον πολίτη στον καναπέ έτσι ώστε να αποφασίζουν άλλοι γι αυτόν.
Ανοίξτε τα μάτια και ενώστε τα χέρια, το μήνυμα της ενωτικής φοιτητικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου, γιατί οι αλλαγές δεν είναι ζήτημα ενός, αλλά ζήτημα συλλογικής ευθύνης απέναντι στην κοινωνία, που ξεπερνά το ατομικό βόλεμα και τον προσωπικό μικρόκοσμο και μετατρέπει την αντίσταση σε μια μοναδική εμπειρία συμμετοχής, ανατροπής, προόδου.
Το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» παραμένει επίκαιρο και στις σημερινές συνθήκες, καθώς εκφράζει την προάσπιση, την περιφρούρηση και την πίστη στις αξίες της Ελευθερίας, των ατομικών δικαιωμάτων στη ζωή, την εργασία, την παιδεία.
Παραμένει επίκαιρο, γιατί θυμίζει ότι οι φοιτητές ένωσαν τους φόβους τους ενάντια στον φόβο του απροκάλυπτου φασισμού των τανκς και υπερασπίστηκαν τη Δημοκρατία, μ’ ένα γαρύφαλλο στο χέρι και την καρδιά γεμάτη όνειρα.
Αυτή τη Δημοκρατία, οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε καθημερινά ενάντια στον καλυμμένο φασισμό του ρατσισμού, της μη αποδοχής του διαφορετικού, της ξενοφοβίας, του εθνικισμού και της βίας για ν’ανθίζουν γαρύφαλλα κι ας είναι Νοέμβρης.
Ελένης Αναστασοπούλου
Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Θεσσαλίας
