Στην αντισυνταγματικότητα ορισμένων διατάξεων που νομιμοποιούν παρανομίες κι εντάσσουν δασικές εκτάσεις σε σχέδια πόλης, στο παραμένον πρόβλημα με την έλλειψη ορισμού για το δάσος, και άρα την αδυναμία σύνταξης δασικών χαρτών, αλλά και στην έλλειψη σαφούς στόχου και προβληματικής μελλοντικής χρηματοδότησης του Πράσινου Ταμείου, αναφέρθηκε χθες, κατά την ομιλία της στην Ολομέλεια της Βουλής, η ειδική αγορήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Ηρώ Διώτη, βουλευτής Λάρισας, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις» του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Υποστηρίζοντας ότι «κάθε προσπάθεια να εξορθολογιστεί το σύστημα, δηλαδή, ένα ταμείο που θα συγκεντρώνει όλους του θεσμοθετημένους πόρους και θεωρητικά θα τους διαθέτει σε δράσεις προστασίας, διαχείρισης και αποκατάστασης περιβάλλοντος είναι θετικό», υπογράμμισε ότι στο προκείμενο ν/σ δεν υπηρετείται τέτοιος στόχος, οπότε και ο ΣΥΡΙΖΑ επί της αρχής θα το καταψηφίσει.
Η βουλευτής εξέφρασε τη διαφωνία της στην ασάφεια ως προς το στόχο του Πράσινου Ταμείου: «Πρώτα και κυριότερα δεν υπάρχει σαφής στόχος, που θα έπρεπε να είναι οι περιβαλλοντικές δράσεις και μόνο», προσθέτοντας ότι «δημιουργείται σύγχυση ως προς τις αρμοδιότητες και ως προς το ποιός παίρνει τις αποφάσεις, λόγω και της δημιουργίας της Στρατηγικής Επιτροπής Περιβαλλοντικής Πολιτικής». Ακόμη, έβαλε το ζήτημα της νομικής μορφής του Ταμείου ως προς το “παράθυρο” που αφήνει το ν/σ για ίδρυση θυγατρικών Α.Ε ενώ πρόκειται για Δημόσιο Ταμείο.
Αναφερόμενη στο οικονομικό σκέλος, έθεσε εκ νέου θέμα ασάφειας ως προς «πού και πώς διατίθενται οι πόροι, ποιός ακριβώς αποφασίζει, και πώς εξασφαλίζεται η διαφάνεια των οικονομικών του ταμείου», ενώ παραλλήλισε το θέμα της δυνατότητας σύναψης δανείων από το Πράσινο Ταμείο, που στο μέλλον -σύμφωνα με το ν/σ- θα αποπληρώνονται από τα έσοδά του, με το πλάνο απαξίωσης του ΕΛΓΑ και τη στροφή στην ιδιωτική ασφάλιση της γεωργικής παραγωγής.
Στο σκέλος του ν/σ που αναφέρεται στην «Επιτάχυνση και απλούστευση της διαδικασίας κύρωσης των δασικών χαρτών», αναφέρθηκε εκτενώς στις παραλείψεις και εκκρεμότητες που αφήνει στον ορισμό του δάσους και τη διασφάλιση της δημόσιας περιουσίας, στη σκόπιμη υποβάθμιση της Δασικής Υπηρεσίας και ιδιαίτερα των τμημάτων Δασικών Χαρτογραφήσεων και την άνευ όρων υποκατάστασή τους από ιδιωτικά μελετητικά γραφεία, με ενδιάμεσο την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ.
Τέλος, ζήτησε από το ΥΠΕΚΑ «να κάνει άμεσα δεκτή την εγκύκλιο που εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Δασών και απηχεί τις απόψεις της Δασικής Υπηρεσίας, ως προς τον ορισμό του δάσους και τις περιλαμβανόμενες σε αυτό εκτάσεις».
Το πλήρες κείμενο της επί της αρχής ομιλίας στην Ολομέλεια της Βουλής είναι το ακόλουθο:
Νομοσχέδιο «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις»,
Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι, Κυρία Υπουργέ, το νομοσχέδιο έχει δύο βασικά θέματα. Το ένα είναι η δημιουργία του Πράσινου Ταμείου και το δεύτερο είναι νομοθετικές προτάσεις για την επιτάχυνση της σύνταξης των δασικών χαρτών.
Ξεκινώντας λοιπόν να πω ότι, ως γνωστόν, το Πράσινο Ταμείο θα είναι η διάδοχη λύση στο σημερινό Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΤΕΡΠΣ) που είχε ιδρυθεί το 1972 με νόμο της χούντας. Έχουμε κάνει πολλές φορές και εμείς την κριτική μας για το συγκεκριμένο ταμείο για αδιαφάνεια, πελατειακές σχέσεις ανάλογα με τη βούληση κάθε υπουργού, μαύρες τρύπες κ.λ.π. Επίσης πολλές φορές έχουν δει το φως της δημοσιότητας κριτικές και από άλλους φορείς για το ΕΤΕΡΠΣ, που λένε ότι από στοιχεία του 2007 προκύπτει ότι διαχειρίζεται περίπου 30 εκατ. ευρώ τον χρόνο, προερχόμενα από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά δεν έχουν δοθεί στοιχεία για τον τρόπο διάθεσης των πόρων, παρά την παρέμβαση και του Συνηγόρου του Πολίτη. Στο ΕΤΕΡΠΣ θα έπρεπε να διατίθεται το 50% του περιβαλλοντικού φόρου που έχει επιβληθεί από το 1990 στη βενζίνη, ο οποίος στην πράξη διατίθεται σχεδόν στο σύνολό του για την κάλυψη των κρατικών ελλειμμάτων. Την ίδια κατάληξη έχουν και τα πρόστιμα που επιβάλλουν οι επιθεωρητές περιβάλλοντος σε βιομηχανίες που προκαλούν ρύπανση. Όπως είπε και στην επιτροπή ο συνάδελφος ο Δημήτρης ο Παπαδημούλης, το πρώτο που θα έπρεπε να γίνει είναι μια αποτίμηση της δράσης του ΕΤΕΡΠΣ. Αλλά σε ποιό πράγμα έχει γίνει ποτέ απολογισμός και αυτοκριτική στην χώρα αυτή, για να γίνει τώρα;
Τέλος πάντων όμως, κάθε προσπάθεια να εξορθολογιστεί το σύστημα αυτό, που συλλέγει και διανέμει πόρους για το περιβάλλον είναι θετική. Καταρχήν, δηλαδή, ένα ταμείο που θα συγκεντρώνει όλους του θεσμοθετημένους πόρους και θεωρητικά θα τους διαθέτει σε δράσεις προστασίας, διαχείρισης και αποκατάστασης περιβάλλοντος είναι θετικό.
Όπως σημειώνουν και περιβαλλοντικές οργανώσεις, η σαφής στοχοθέτηση, βασισμένη σε περιβαλλοντικά και επιστημονικά κριτήρια, οι σταθεροί κανόνες χρηματοδότησης, οι ανεξάρτητες διαδικασίες αξιολόγησης και ελέγχου, ο διαχωρισμός πολιτικής ηγεσίας και επιχειρησιακής λειτουργίας, η λογοδοσία απέναντι στους πολίτες κ.ο.κ, θα έκανε ένα τέτοιο ταμείο να έχει καταξιωμένο και επιτυχημένο έργο.
Το ζήτημα είναι αν συμβαίνουν όλα αυτά με το συγκεκριμένο ταμείο στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Εμείς λέμε ότι δε συμβαίνουν.
Πρώτα και κυριότερα δεν υπάρχει σαφής στόχος, που θα έπρεπε να είναι οι περιβαλλοντικές δράσεις και μόνο. Το νομοσχέδιο λέει ότι στόχος είναι η ανάπτυξη μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος. Δηλαδή; ρωτώ εγώ. Ο στόχος αυτός, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο αναπτυξιακός όπως λέει, είναι πολύ θολός διότι τα πάντα τελικά μπορούν να χρηματοδοτηθούν αρκεί να έχουν κάποια σχέση με το περιβάλλον. Παράδειγμα: Προσφάτως ψηφίστηκε χρηματοδότηση για την αποπεράτωση του μουσείου στο Γράμμο. Ένα τσιμεντένιο τεράστιο κουτί, που χτίστηκε σε περιοχή μεγάλου φυσικού κάλλους και που στόχο έχει εκτός των άλλων την ανάδειξη του περιβάλλοντος, όπως και την ανάδειξη της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής, που θα προσφέρει ανάπτυξη στην περιοχή κ.λ.π. Θα μπορούσε αυτό να χρηματοδοτηθεί ή να συγχρηματοδοτηθεί από το πράσινο ταμείο; Καταλαβαίνεται λοιπόν τι θέλω να πω. Η ανάπτυξη μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος, απλά, είναι σχεδόν τα πάντα. Αναλόγως την επιχειρηματολογία και την επιτυχημένη έκθεση ιδεών του κάθε συντάκτη. Ο στόχος λοιπόν, από μόνος του, προδίδει τις προθέσεις ή την προχειρότητα.
Επίσης δημιουργείται σύγχυση ως προς τις αρμοδιότητες και ως προς το ποιός παίρνει τις αποφάσεις, λόγω και της δημιουργίας της Στρατηγικής Επιτροπής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, δημιουργώντας, επιπλέον, εύλογα ερωτήματα για τη σύνθεσή της, κάτι στο οποίο θα αναφερθούμε κι αναλυτικότερα στην αυριανή κατά άρθρο συζήτηση.
Δεν είναι επίσης σαφές το πού και πώς διατίθενται οι πόροι, ποιός ακριβώς αποφασίζει, και πώς εξασφαλίζεται η διαφάνεια των οικονομικών του ταμείου. Εδώ κ. υφυπουργέ χρειάζεται μια επιπλέον διευκρίνηση ως προς το αν περιλαμβάνεται ο ειδικός φόρος καυσίμων στα έσοδα του ταμείου και τί γίνεται με τις εξαγγελίες σας περί “πρασινίσματος” μέρους της εισφοράς υπέρ ΕΡΤ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συνεχίζοντας θέλω να υπογραμμίσω ότι, κατά τη γνώμη μας, είναι πολύ προβληματική η παράγραφος που μιλάει για την σύναψη δανείων από το Πράσινο Ταμείο, που στο μέλλον θα αποπληρώνονται, όπως λέει, από τα έσοδά του. Εδώ θα πρέπει να σας θυμίσω την πρόσφατη συζήτηση στην βουλή για τον ΕΛΓΑ, όπου τα δάνεια που πήρε με πολιτικές αποφάσεις διαφόρων Υπουργών, δεν μπόρεσαν ποτέ να αποπληρωθούν με αποτέλεσμα να φτάσει ο οργανισμός να χρωστάει 5 δις και να είναι αυτό σήμερα το κυριότερο πρόβλημα, που καθιστά αδύνατη την φερεγγυότητά του απέναντι στους αγρότες και που φυσικά είναι και το κυριότερο επιχείρημα υπέρ της ιδιωτικοποίησης της ασφάλισης της Γεωργικής παραγωγής.
Αναφέρομαι στα σημαντικότερα κατά τη γνώμη μας επίδικα, διότι θα συζητήσουμε και αναλυτικότερα στην κατ’ άρθρο συζήτηση. Και τελειώνοντας με τα βασικά για το Πράσινο Ταμείο, να επανέλθω σε 2 σημεία που τα είχαμε θίξει και όταν είχε γίνει η ενημέρωση. Το πρώτο σημείο είναι η νομική μορφή του πράσινου ταμείου. Ευτυχώς κατάλαβε το Υπουργείο ότι δεν μπορεί να είναι ένα δημόσιο ταμείο Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ), αλλά το θέμα συνεχίζει να υπάρχει και μπαίνει “από το παράθυρο” με την παράγραφο 7 του άρθρου 5, όπου ιδρύει θυγατρικές Α.Ε. Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα πράγματα πάνω στο γιατί αισθάνεστε αυτήν την ανάγκη κ. υφυπουργέ. Γιατί ένα δημόσιο ταμείο θα πρέπει να είναι «ευέλικτο»; Γιατί απαξιώνετε τόσο κάθε μορφή δημόσιας διαχείρισης και κοινωνικού ελέγχου;
Το δεύτερο σημείο αφορά τους μελλοντικούς ιδιώτες χρηματοδότες του ταμείου. Πρέπει να μας πείτε πώς το σκέφτεστε; Σας είχαμε ρωτήσει και στην ενημέρωση. Θα υπάρξουν κάποια κριτήρια; Δε βλέπουμε κάτι τέτοιο στο νομοσχέδιο. Έχετε κάτι σχεδιάσει; ή απλώς θα κάνουν οι εταιρείες «πράσινο ξέπλυμα» αντί να κάνουν -όπως είναι υποχρεωμένες- πρόληψη και αποκατάσταση στα πεδία των δραστηριοτήτων τους (που ως γνωστόν δεν κάνουν). Δεν μπορεί να είναι αποδεκτό εταιρείες που ευθύνονται και κατηγορούνται για μεγάλες περιβαλλοντικές επεμβάσεις και καταστροφές στην Ελλάδα και τον κόσμο, να δίνουν χρήματα στο «πράσινο ταμείο» και να παίρνουν συγχωροχάρτι.
Θα μου πείτε, τί ψιλά γράμματα είναι αυτά με τα οποία ασχολούμαστε; Εδώ οι κυβερνήσεις φουντάρανε τον ΟΣΕ, και προσπαθείτε τώρα με νύχια και με δόντια, μαζί με τα μίντια, να πείσετε ότι φταίνε οι εργαζόμενοι και ετοιμάζεστε να κατακρεουργήσετε και να πουλήσετε το πιο φιλικό στο περιβάλλον μέσο μεταφοράς και το πιο ασφαλές και φτηνό για τους πολίτες. Και θα φροντίσετε για την κοινωνική και περιβαλλοντική χρησιμότητα του Πράσινου Ταμείου;
Δυστυχώς ή ευτυχώς, έχετε πέσει σε τέτοια ανυποληψία ως κυβέρνηση, που ακόμα και να υπάρχουν σε κάτι καλές προθέσεις, δεν είναι δυνατόν να φανούν, ούτε είναι δυνατόν κανείς να σας πιστέψει.
Να αναφερθούμε τώρα και στο δεύτερο θέμα, στην «Επιτάχυνση και απλούστευση της διαδικασίας κύρωσης των δασικών χαρτών».
Συζητώντας το προηγούμενο νομοσχέδιο τον Γενάρη για την «Προστασία δασών και δασικών εκτάσεων του ν. Αττικής» είχαμε αναφερθεί αναλυτικά στο γιατί δεν μπορεί να ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο που αφήνει κενό τον ορισμό του δάσους. Και είχαμε σημειώσει ότι κανένας δασικός χάρτης δεν μπορεί να γίνει, αν δεν υπάρχει σαφής ορισμός για το τί είναι δάσος και δασική έκταση και απλώς θα επαναληφθεί αυτό που είχε γίνει όταν ψηφίστηκε ο νόμος Δρυ, όπου σταμάτησαν όλοι οι δασικοί χάρτες και άρχισαν να γίνονται προσφυγές. Τώρα επανερχόμαστε με το ίδιο πρόβλημα. Το ν/σ που συζητάμε έχει πολύ βασικά και σοβαρά προβλήματα:
Παρακάμπτει και διαιωνίζει μια τεράστια παράλειψη που έγινε με την κατάργηση του «Ορισμού του δάσους», όταν ο Νόμος 3818/2010 κατάργησε τα ποσοτικά κριτήρια ορισμού και στην θέση τους άφησε μια τεράστια μαύρη τρύπα. Παρακάμπτει και αφήνει εκκρεμότητες σε 2 θέματα που έχουν άμεση σχέση με τον ορισμό του δάσους, αλλά και με τη διασφάλιση της δημόσιας περιουσίας. Αυτά είναι η καταγραφή των χορτολιβαδικών, των βραχωδών και των άγονων εκτάσεων στους δασικούς χάρτες και η καταγραφή των ορίων των Αρχαιολογικών χώρων (άρθρο 1 παρ. 18 Νόμου 3208/2003).
Υποβαθμίζει σκόπιμα τη Δασική Υπηρεσία και ιδιαίτερα τα Τμήματα Δασικών Χαρτογραφήσεων. Με την περαιτέρω υποβάθμιση της Δασικής Υπηρεσίας, όπως έχει επισημανθεί και από διάφορες πλευρές, παραδίδονται ουσιαστικά όλες οι διαδικασίες, όλων των επιμέρους σταδίων του Δασικού Χάρτη σε ιδιωτικά μελετητικά γραφεία, τα οποία όχι μόνο θα συντάσσουν τους χάρτες (κάτι που ήδη προβλεπόταν άλλωστε), αλλά θα τους ελέγχουν για τυχόν σφάλματα, θα τους διορθώνουν, θα τους αναρτούν, θα παραλαμβάνουν τις αντιρρήσεις, θα εισηγούνται στις Επιτροπές την αποδοχή ή την απόρριψη των αντιρρήσεων, θα διορθώνουν τους χάρτες σύμφωνα με τις αποφάσεις των Επιτροπών και, τελικά, θα τους παραδίδουν στην αρμόδια υπηρεσία για να τους υποβάλλει για κύρωση. Και όλα τα παραπάνω υπό τις οδηγίες και την εποπτεία της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ. Είναι προφανές ότι πρόκειται για πλήρη απόσπαση της αρμοδιότητας των δασικών χαρτών από τη δασική υπηρεσία που οφείλει και σύμφωνα με το σύνταγμα να συντάσσει δασολόγιο και την παράδοση της σε ιδιώτες μελετητές, με ενδιάμεσο την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.
Επιπλέον δημιουργεί μεγάλες συγχύσεις, ιδίως ως προς την διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών, με διατάξεις που περιλαμβάνουν νομιμοποιήσεις παράνομων εκχερσώσεων ή καταλήψεων, με κύρωση δασικών χαρτών που μπορούν να έχουν αντιρρήσεις, με κατάργηση ήδη υπαρχόντων Οδηγιών για την ανάρτηση δασικών χαρτών, με την παράλειψη διευκρινήσεων ως προς τον ορισμό του δάσους (με ποιον ορισμό συντάχθηκαν, με ποιο θα κρίνουν οι Επιτροπές Ενστάσεων και ποιος ισχύει μέχρι σήμερα).
Τέλος: κατά τη γνώμη μας περιλαμβάνει Αντισυνταγματικές διατάξεις όπως αυτές της νομιμοποίησης παρανομιών και ένταξη δασικών εκτάσεων σε σχέδια πόλης.
Εξηγώντας κάποια από τα παραπάνω να πω ενδεικτικά ότι στο ν/σ:
Η υπουργός ΠΕΚΑ μπορεί, με το άρθρο 24 παρ. 4α να καταπατά το Σύνταγμα και να πολεοδομεί δάση και δασικές εκτάσεις που καταπατήθηκαν και άλλαξαν χρήση, αντί να τα κηρύσσει αναδασωτέα και να τα προστατεύει. Σημαντικό στοιχείο είναι και η απεμπόληση των δικαιωμάτων του δημοσίου για τις εκτάσεις αυτές. Στο σχέδιο αναφέρεται «Εφόσον ο δασικός χαρακτήρας της περιοχής έχει μεταβληθεί με πράξεις της Διοίκησης που δεν έχουν ακυρωθεί ή ανακληθεί και συντρέχουν προϋποθέσεις για την πολεοδόμησή της, ο Υπουργός εκδίδει διαπιστωτική πράξη, δημοσιευόμενη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, για την περαίωση της διαδικασίας κύρωσης του δασικού χάρτη ως προς την περιοχή αυτή, και την έναρξη της διαδικασία πολεοδόμησής της, εξαιρουμένων των τμημάτων που διατηρούν το δασικό χαρακτήρα τους» (Αρ.24 παρ.4α).
Και δεύτερον, επιτρέπει την «έκδοση οικοδομικών αδειών σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως δασικές» μετά την ανάρτηση του δασικού χάρτη. Συγκεκριμένα στο άρθρο 24 παρ. 5 αναφέρεται: «Από την ανάρτηση του δασικού χάρτη η έκδοση οικοδομικών αδειών για την εκτέλεση οποιουδήποτε έργου, ή την ανέγερση, ή επέκταση κατασκευής σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από αυτόν ως δασικές, επιτρέπεται μόνον σύμφωνα με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και ύστερα από άδεια της αρμόδιας δασικής αρχής, ακόμα και στην περίπτωση που η περιοχή τελεί υπό διαδικασία πολεοδόμησης» (Αρ.24 παρ.5).
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν είναι μόνο αυτά. Τα προβλήματα στο ν/σ είναι τόσα που όσο χρόνο και να είχαμε, δεν θα προλαβαίναμε. Λέω λοιπόν ότι:
Ως προς το βασικό πρόβλημα με τον ορισμό προτείνουμε στο υπουργείο: Να κάνει άμεσα δεκτή την εγκύκλιο που εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Δασών και απηχεί τις απόψεις της Δασικής Υπηρεσίας, ως προς τον ορισμό του δάσους και τις περιλαμβανόμενες σε αυτό εκτάσεις. Και θα επανέλθουμε αναλυτικότερα επί των άρθρων σε αυτό.
Για να κλείσω, κυρίες και κύριοι, για μας είναι λυπηρό αυτό που συμβαίνει με την πολιτική που ακολουθεί το Υπουργείο για τα δάση. Και όπως όλοι και όλες νομίζω καταλαβαίνουμε, δεν υπάρχει πουθενά κάποια επί της ουσίας επιτάχυνση, έτσι όπως διατείνεται ο τίτλος, κι αντιθέτως περιπλέκεται στην πράξη ακόμα περισσότερο η κατάσταση. Σε ό,τι μας αφορά, καταψηφίζουμε το νομοσχέδιο.
