«Να συμβαδίσουμε ως χώρα με την εποχή μας, με τον 21ο αιώνα που έχει χαρακτηρισθεί ο αιώνας της Αυτοδιοίκησης», ζητεί ο Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός σε συνέντευξη που παραχώρησε του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εν όψει του 6ου Τακτικού Συνεδρίου της ΕΝΠΕ, οι εργασίες του οποίου ξεκινούν αύριο στα Γιάννενα.
Η Ελλάδα οφείλει «να συγχρονισθεί με όσα ισχύουν στις ώριμες Δημοκρατίες και τα προηγμένα οικονομικά κράτη, στα οποία το κεντρικό κράτος περιορίζεται στο στενό πυρήνα των αρμοδιοτήτων του (όπως εθνική άμυνα και φορολογία) και οι υπόλοιπες αρμοδιότητες ασκούνται από την Αυτοδιοίκηση όλων των επιπέδων», υπογραμμίζει ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ.
«Όσο ισχυρότερες οι Περιφέρειες, τόσο ισχυρότεροι οι πολίτες» τονίζει ο κ. Κ. Αγοραστός στο ΑΠΕ και τον δημοσιογράφο κ. Δημήτρη Βέλλα, ενώ αναφέρεται στον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Περιφέρειες τα προηγούμενα χρόνια για να μην χαθούν ευρωπαϊκοί πόροι και θέσεις εργασίας αλλά και τους «νέους δρόμους» που άνοιξαν τα οκτώ χρόνια του θεσμού.
Αναφερόμενος στη Συνταγματική Αναθεώρηση, ο κ. Κ. Αγοραστός επισημαίνει τις προτάσεις της ΕΝΠΕ και παράλληλα, σημειώνει ότι είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την Περιφερειακή Διακυβέρνηση. «Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι το κεντρικό κράτος – τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και η γραφειοκρατία – ν’ αναμετρηθεί με τον εαυτό του», τονίζει.
-Κύριε πρόεδρε τη Δευτέρα ξεκινά το συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος. Τι προσδοκά- αναμένει η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, απ’ αυτό;
-Στο επίκεντρο του συνεδρίου είναι ο άνθρωπος και οι ανάγκες του. Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση είναι ο κατ’ εξοχήν ανθρωποκεντρικός θεσμός καθώς κάθε πτυχή του έργου και της αποστολής της αφορά την καθημερινότητα κάθε οικογένειας.
Συνεπώς, όσο ισχυρότερη η Περιφέρεια, τόσο ισχυρότερος ο πολίτης. Η δύναμη των Περιφερειών είναι δύναμη των πολιτών.
-Ποια θα είναι για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και των νέων ηγεσιών που θα εκλεγούν στις Περιφέρειες, η «επόμενη μέρα» των εκλογών του ερχόμενου Μαΐου;
-Ο τίτλος του 6ου Τακτικού Συνεδρίου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας είναι εύγλωττος: «Περιφερειακή Διακυβέρνηση – νέες δομές, νέες απαντήσεις, σταθερή αξία».
Το 2019 η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση εισέρχεται στο 9ο χρόνο της. Αν και νέος θεσμός, έχει, κατά κοινή εκτίμηση, αφήσει βαθύ το αποτύπωμά του και σε αναπτυξιακό και σε κοινωνικό επίπεδο. Είναι μια σταθερή αξία, όπως άλλωστε πιστοποιούν και έρευνες κοινής γνώμης.
Μετά από δύο θητείες, οι Περιφέρειες έχουν και έργο να επιδείξουν και αποτέλεσμα σε πάρα πολλούς τομείς: από τους δρόμους και γενικότερα τις υποδομές έως τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τη στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας και του αγροδιατροφικού τομέα και από την ενδυνάμωση της ανάπτυξης και την προσέλκυση επενδύσεων έως τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού αλλά και τον τουρισμό, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό.
Έχοντας νοικοκυρεμένα οικονομικά, χωρίς χρέη, οι Περιφέρειες έρχονται στη νέα προγραμματική περίοδο για να δώσουν νέες απαντήσεις στα προβλήματα, τα αιτήματα και τα δίκαια «θέλω» της κοινωνίας. Με νέες δομές, με νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και με βέλτιστη αξιοποίηση των υπαρχόντων, με καινοτόμες δράσεις, με τολμηρές πρωτοβουλίες.
Διότι εμείς ενστερνιζόμαστε αυτό που είπε ο στρατηγός της Καρχηδόνας Αννίβας όταν βαδίζοντας με το στρατό του προς τη Ρώμη έφθασαν στις Άλπεις. Τότε οι επιτελείς του, τον ρώτησαν: «Από που θα περάσουμε;»
Κι ο Αννίβας απάντησε: «ή θα βρούμε τον δρόμο ή θα τον ανοίξουμε».
Αυτό κάνουμε στις Περιφέρειες οκτώ χρόνια τώρα. Ανοίγουμε δρόμους συνεργασίας, προόδου, προκοπής και δημιουργίας για κάθε Ελληνίδα και κάθε Έλληνα.
-Οι προτάσεις σας για την ενίσχυση του θεσμού της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης στη δρομολογημένη Συνταγματική Αναθεώρηση, ποιές είναι;
– Επεξεργαζόμαστε θέσεις, τις οποίες επικαιροποιούμε για να τις καταθέσουμε στα κόμματα και τον δημόσιο διάλογο.
Αναφέρω συνοπτικά:
-Ενίσχυση του πολιτικού ρόλου της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, ώστε να μετεξελιχθεί σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Αλλά και ανάδειξη του διφυούς χαρακτήρα και του διττού ρόλου της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης τόσο ως φορέα περιφερειακής δημοκρατίας και τοπικής αυτονομίας, όσο και ως ουσιαστικού παράγοντα του διοικητικού και πολιτικού συστήματος της χώρας, σε λειτουργική συναρμογή με την κεντρική και αποκεντρωμένη διοίκηση, στο μέτρο που η τελευταία θα διατηρηθεί.
-Θεσμική ανασυγκρότηση και ορθολογική οργάνωση και λειτουργία της Περιφέρειας, με υποκατάσταση, εν όλω ή εν μέρει, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ώστε να γίνει πράξη η μετεξέλιξή της σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση και να διασφαλισθεί η δημιουργία επιτελικού κεντρικού κράτους:
-Ρητή κατοχύρωση της Περιφερειακής Διακυβέρνησης στο Σύνταγμα (άρθρο 102), ώστε να οριοθετηθεί η αυτοτέλεια και ο νέος της ρόλος στο υπερτοπικό επίπεδο.
-Να έχει κανονιστική αυτοτέλεια στον τομέα των ευθυνών της. Δηλαδή, να θέτει κανόνες δικαίου με τους οποίους ρυθμίζονται ζητήματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές των Περιφερειών και οι οποίοι (κανόνες) έχουν ισχύ αντίστοιχη με τους κανόνες που θεσπίζει το κεντρικό κράτος (κανονιστική αυτονομία των ΟΤΑ).
-Απόκτηση σταθερών και δυναμικών πηγών ίδιων εσόδων.
-Ρητή καθιέρωση της αρμοδιότητας ελέγχου της διαφάνειας στη διαχείριση των οικονομικών υποθέσεων των ΟΤΑ από το Ελεγκτικό Συνέδριο
-Υποχρεωτική ακρόαση των εκπροσώπων των συλλογικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία.
-Αρκούν γι’ αυτό που επανειλημμένα ζητάτε, μια «τολμηρή, ριζοσπαστική αποκέντρωση με πολιτισμική επανάσταση μέσα στο κράτος και μετεξέλιξη της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση»; Ή απαιτούνται κι άλλα βήματα και ποια είναι αυτά;
-Η Συνταγματική Αναθεώρηση είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Να το θέσω διαφορετικά: είναι ορόσημο, κρίσιμος σταθμός στην πορεία προς την Περιφερειακή Διακυβέρνηση, δεν είναι όμως το τέλος αυτής της πορείας.
Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι το κεντρικό κράτος – τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και η γραφειοκρατία – να αναμετρηθεί με τον εαυτό του. Μπορεί η Ελλάδα να συμβαδίσει με την εποχή της, με τον 21ο αιώνα που έχει χαρακτηρισθεί ο αιώνας της Αυτοδιοίκησης; Μπορεί να συγχρονισθεί με όσα ισχύουν στις ώριμες δημοκρατίες και τα προηγμένα οικονομικά κράτη στα οποία το κεντρικό κράτος περιορίζεται στο στενό πυρήνα των αρμοδιοτήτων του (όπως εθνική άμυνα και φορολογία) και οι υπόλοιπες αρμοδιότητες ασκούνται από την Αυτοδιοίκηση όλων των επιπέδων;
Να μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι στην πατρίδα μας, υπάρχει – κακώς, φυσικά – παράδοση στη μη τήρηση του θεσμικού πλαισίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η χρηματοδότηση της Αυτοδιοίκησης. Βάσει του ισχύοντος νόμου («Καλλικράτης»), αναλογεί στις Περιφέρειες από τον προϋπολογισμό 2019 ποσό ύψους1 δισεκατομμύριο 358 εκατομμύρια ευρώ. Ξέρετε, κύριε Βέλλα, πόσα έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό; Μόλις 665 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή σχεδόν 700 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα. Συνολικά, πάνω από 2 δις ευρώ είναι οι παρακρατηθέντες πόροι από τις Περιφέρειες τα τελευταία χρόνια.
Γι’ αυτό επιμένω ότι στην Ελλάδα δεν αρκούν από μόνες τους οι – όποιες – αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο.
-Με τις εκλογές του Μαΐου, ολοκληρώνεται και η προεδρική θητεία σας στην ΕΝΠΕ. Τι είναι αυτό που συμβόλισε η θητεία σας και τι πετύχατε;
Κατ’ αρχάς, επισημαίνω ότι στην ΕΝΠΕ εφαρμόζουμε τη συλλογική ηγεσία, δεν υπάρχει ενός ανδρός αρχή. Άρα, τα αποτελέσματα πιστώνονται σε όλα τα μέλη του ΔΣ, της Γενικής Συνέλευσης αλλά και σε όλους τους αιρετούς και εργαζόμενους στις Περιφέρειες.
Δύο οι μεγάλοι σταθμοί της τρέχουσας θητείας: αναθεώρηση της χρηματοδοτικής αρχιτεκτονικής του ΕΣΠΑ, Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
Ας γυρίσουμε πίσω το χρόνο στο κρίσιμο 2015. Η χώρα μας βρισκόταν στην κόψη του ξυραφιού. Τότε, κινδύνεψε όλο το ΕΣΠΑ να τιναχτεί στον αέρα καθώς δεν υπήρχε η εθνική συμμετοχή και είχαν σταματήσει οι πληρωμές. Υπήρχε σοβαρότατος κίνδυνος να εγκαταλειφθούν δεκάδες και να χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας όπως και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τη χώρα μας.
Πήραμε τότε πρωτοβουλία. Συζητήσαμε απ’ ευθείας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με τεκμηριωμένες θέσεις πετύχαμε να αλλάξει η αρχιτεκτονική του ΕΣΠΑ. Κατ’ αυτόν τρόπο διασώσαμε πολύτιμους πόρους – ειδικά το 2015 που όλοι θυμόμαστε σε τι κατάσταση βρισκόταν η οικονομία μας -, σημαντικά έργα και – το κυριότερο – χιλιάδες πολύτιμες θέσεις εργασίας.
Ο δεύτερος σταθμός: Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Εισαγάγαμε το συγκεκριμένο όρο στο δημόσιο διάλογο, του δώσαμε σάρκα και οστά, τον τεκμηριώσαμε, τον επικοινωνούμε κερδίζοντας καθημερινά την υποστήριξη ολοένα και μεγαλύτερων τμημάτων της κοινωνίας.
Δεν εφησυχάζουμε. Έχουμε ακόμη 9 και πλέον μήνες θητείας που σχεδιάζουμε να αξιοποιήσουμε κατά τον αποτελεσματικότερο τρόπο.
Κι όπως έχει πει ο πρώτος άνθρωπος που έφτασε και στις 14 ψηλότερες κορυφές του κόσμου, ο Ιταλός Ρέινχολντ Μέσσνερ (Reinhold Messner): «Να μετράς τις κορυφές που δεν κατέκτησες». Έτσι, κάνουν οι σοφοί ορειβάτες.
